مراحل تکامل هوش مالی کودکان
آنچه کودکان در گروه های سنی مختلف باید در مورد مدیریت پول خود بدانند تا در زندگی مالی آینده شان موفق شوند.
گروه سنی 3 تا 5 سال
1- برای خرید آنچه می خواهید به پول نیاز دارید.
شاید اولین نکته آموزشی در زمینه مباحث پولی به کودکان انتقال این مفهوم است که برای بدست آوردن بعضی از چیزها باید پول پرداخت کرد و البته چیزهای زیادی هم به صورت رایگان در زندگی موجود می باشد. پس شناخت سکه های پول و ارزش آنها، صحبت کردن در مورد چیزهای که رایگان هستند، مثل بازی کردن با یک دوست و صحبت کردن در مورد بعضی از چیزها که برای آن باید پول پرداخت کنیم، مانند، خرید بستنی، بنزین ماشین و خرید لباس بهترین نقطه شروع باشد.
2- برای بدست آوردن پول، باید کار کرد.
در مورد شغلتان با بچه ها صحبت کنید، همانطور که در شهر مشغول گشت و گذار می باشید، افرادی که در حال کار کردن هستند، مانند پلیس ها یا رانندگان اتوبوس و تاکسی را به بچه ها نشان دهید و در مورد شغل آنها صحبت کنید. برای آنها توضیح دهید که افرادی برای خودشان کار می کنند و گروهی هم در شرکت ها و ادارات برای دولت مشغول به کار هستند، مثال های از آشنایان که در بخش خصوصی و یا ادارات دولتی کار می کنند را برای کودک بیان کنید. کودکان را تشویق کنید تا در مورد اینکه چگونه می توانند از محل درست کردن چیزی مثل شیرینی یا شربت برای اعضای خانواده پول بدست آورند، فکر کنند.
3- برای بدست آوردن بعضی چیزی ها، باید صبر کنید.
زمانی که کودک شما برای سر خوردن از سرسره باید در صف منتظر باشد، یا اینکه برای رفتن به تعطیلات و مسافرت باید زمانی را در انتظار بماند، بهترین فرصت است تا به او بیاموزید که برای بدست آوردن بعضی از چیزها باید صبر کند، تا زمان رسیدن به آن برسد. 3 عدد پاکت و یا 3 عدد قلک برای کودک تهیه کنید و بروی آنها کلمات، پس انداز، خرج کردن و هدیه را بنویسید. به او آموزش دهید که پول هایش را برای اهداف خاص باید در هر یک از پاکت های مخصوص قرار دهد و مخصوصا در مورد پس انداز بیشتر با او صحبت کنید، به او بگوئید برای اینکه بتواند اسباب بازی و سایر چیزهای را که می خواهد بخرد، باید پول پس انداز کند و منتظر بماند.
4- بین آن چیزی که می خواهی و آن چیزی که نیاز داری، تفاوت وجود دارد.
زمانی که برای خرید با کودکتان بیرون می روید، به او آموزش دهید که چیزهای مثل غذا و لباس، موارد ضروری برای زندگی هستند و چیزهای را ممکن است او دوست داشته باشد ولی ضروری نیستند. از او هم بخواهید تا چیزهای دیگری از این دو گروه را مثال بزند. به کودک توضیح دهید که خانواده برای خرید هر چیزی باید با دقت بررسی و در نهایت انتخاب کند و اینکه شما نمی توانید همه چیزهایی را که او می خواهد، خریداری کنید. با او در مورد اینکه خرید یک شیرینی واجب تر و مهم تر است یا خرید سیب زمینی سرخ کرده؟ خرید یک بطری شیر یا یک لیوان آبمیوه ضروری است، صحبت کنید؟برای او یک نمودار بکشید و آن را به بخش های مختلف، برای غذا، اجاره یا صورت حساب های خانه، لباس و سایر موارد دیگر که برای آنها در طول ماه پول پرداخت می کنید، توضیح دهید، اینکار به کودک آموزش خواهد داد که پول محدود می باشد و باید با برنامه ریزی و انتخاب بین گزینه های مختلف آن را خرج کرد.
گروه سنی 6 تا 10 سال
5- حق انتخاب در مورد نحوه خرج کردن پول
بهتر است کودکان را کم کم در تصمیمات کوچک اقتصادی که می گیرید، شریک کنید. مثلا زمانی که به فروشگاه برای خرید می روید، بهتر است برای آنها توضیح دهید که چگونه بین گزینه های مختلف یکی را انتخاب می کنید. به کودکتان 10 هزار تومان پول بدهید و از او بخواهید که به میوه فروشی برود و خرید کند، سپس خرید او را مورد ارزیابی قرار دهید.
زمانی که با کودکان خود به خرید می روید، از خودتان با صدای بلند سوال کنید؛ آیا من به این چیز نیاز دارم؟ من می توانم آن چیز را بخرم؟ آیا من این چیز بخصوص را می توانم جایی دیگر ارزانتر تهیه کنم؟ با این روش می توانید کم کم اختیار خرج کردن پول را به او بسپارید.
6- مقایسه قیمت ها قبل از خرید کردن
به همراه کودکتان برای خرید یک اسباب بازی وقت بگذارید و از چند جا قیمت بگیرید و از طریق سایت های اینترنتی، قیمت ها را با هم مقایسه کنید و در نهایت انتخاب مناسب تر را داشته باشید. سعی کنید به کودکان هم آموزش دهید تا از تخفیف ها و کوپن های مخصوص خرید استفاده نمایند. به آنها ارزش زیاد، مبالغ اندک تخفیف را گوش زد کنید. حتی در هنگام خرید می توانید با او توافق کنید که در صورت پیدا کردن اجناس مورد نیاز با قیمت های پایین تر، مبلغ تخفیف گرفته شده، توسط شما به او پرداخت خواهد شد.
7- در دسترس گذاشتن اطلاعات شخصی از طریق اینترنت، خطرناک و پر هزینه است.
سایت های که کودک شما به آن مراجعه می کند را شناسایی کنید، مشخص کنید که کدام یک از این وب سایت ها برای کودک شما مناسب است و هر کدام از این سایت ها که مناسب نمی باشد، را با استفاده از نرم افزارهای مخصوص که در بازار موجود است، برای کودکتان محدود کنید. این را برای آنها به عنوان یک قانون بگذارید که به هیچ عنوان اطلاعات شخصی خود، مانند تاریخ تولد، آدرس، شماره تلفن و نام مدرسه را در سایت اینترنتی وارد نکنند و اینکه کودکان در این گروه سنی بدون اجازه والدین نباید از سایت های اینترنتی خرید داشته باشند.
8- باز کردن یک حساب پس انداز علاوه بر محافظت از پول، سود نیز در برخواهد داشت.
به همراه کودک خود به یک یا چند شعبه بانک یا موسسه اعتباری در نزدیک محل زندگیتان مراجعه کنید و در حضور کودک نرخ های سود حساب های مختلف را بررسی کنید. برای کودک توضیح دهید که بانک ها در قبال دریافت پول علاوه بر محافظت از آن، به سپرده گذاران سود نیز پرداخت می کنند و توضیح دهید در صورتی که اتفاقی برای آن بانک بیافتد، بانک مرکزی حساب و پول ما را تعهد می کند و از این بابت، جایی هیچگونه نگرانی وجود ندارد. برای کودک خود در اولین فرصت یک حساب بانکی باز کنید.
گروه سنی 11 تا 13 سال
9- حداقل باید 10 درصد از پولت را پس انداز کنی.
کودک را تشویق کنید تا 10 درصد از پولی که بدست می آورد را پس انداز نماید. به او بگوئید که همیشه یک هدف مالی برای خود داشته باشد و برای رسیدن به هدفش مقداری از پول خود را پس انداز نماید. برای اینکه عادت پس انداز کردن را در کودکتان تقویت کنید، بهتر است حداقل سالی دو، سه بار به همراه کودک به بانک مراجعه کنید و حساب پس انداز او را بررسی کرده و مبلغ جدید پس اندازش را به حسابش واریز نمائید. اینطوری او مرحله مرحله رشد و زیاد شدن مبلغ پس اندازش را احساس می کند. برای پس انداز او یک برنامه ریزی داشته باشید و یک طرح پس انداز برایش طراحی کنید. یکی از چیزهای که در این برنامه می توانید در نظر بگیرید، این است که به ازای هر 1000 تومان پس انداز او، شما هم 250 تومان به او بدهید تا بر روی مبلغ پس اندازش بگذارد.
10- وجود ریسک در انجام کارهای بانکی و کارت اعتباری از طریق اینترنت
به کودکان در مورد خطرات استفاده از اینترنت برای انجام کارهای بانکی هشدار دهید. به آنها توضیح دهید که بر روی فضای اینترنت امکان دسترسی افراد سودجو به اطلاعات مالی و پولی آنها وجود دارد و افراد سارق همیشه به دنبال کوچکترین اشتباه شما و سوء استفاده هستند. به آنها توضیح دهید که در فضای اینترنت دام های زیادی برای آنها پهن کرده اند و با پیشنهادهای وسوسه انگیز مثل تلفن رایگان، دانلود بازی های کامپیوتری رایگان و سایر موارد مشابه، سعی در فریب و استفاده از فرصت ها، برای دزدیدن پول ها و خالی کردن حساب شما دارند. برای کودکانتان قانونی وضع کنید که به ایمیل های افراد ناشناس به هیچ عنوان جواب ندهند و روی پیغام های مشکوک کلیک نکنند.
11- هر چه زودتر پس انداز را شروع کنید، رشد پولی و مالی شما زودتر خواهد بود.
سود مرکب، درواقع سودی است که شما هم از مبلغ اولیه پول خود که پس انداز کرده اید، و هم از سودی که به آن طی زمان تعلق گرفته، مجددا سود دریافت خواهید کرد.
با ذکر مثالی برای کودکان، مشخص کنید که اگر از سن 14 سالگی شروع به پس انداز کند، در سن 65 سالگی با یک نرخ سود ساده و مرکب چقدر پس انداز خواهد داشت و اگر در سن 35 سالگی شروع به پس انداز کند، در 65 سالگی چقدر درآمد خواهد داشت، سعی کنید با حداقل نرخ سود بانکی محاسبات خود را انجام دهید. با آنها در مورد اینکه در هر ماه چقدر می توانند پس انداز کنند، بحث کنید. اینکه در سال های بعد چقدر پس انداز خواهند داشت و اینکه آن پس انداز در واقع ثروت و دارائی آنها محسوب می شود، بیشتر صحبت کنید.
12- استفاده از کارت اعتباری به صورت نامناسب، مانند گرفتن وام است.
اگر شما صورت حساب ها و قبوض خود را در هر ماه به طور کامل پرداخت نمی کنید، این باعث می شود که هر بار بدهی های شما به همراه جرایم، بیشتر و بیشتر شود.
به کودکان توضیح دهید، که نباید از کارت اعتباری استفاده کنید، در حالی که توانایی پرداخت به صورت نقدی برای آن چیز را ندارید. نرخ بهره ای که به کارت های اعتباری تعلق می گیرد را با کودکان بررسی کنید، برای آنها مشخص کنید که چقدر باید در ماه پرداخت کنند تا بتواند مبلغی را در کارت اعتباری خود شارژ نمایند. البته باید از مزایای استفاده صحیح از کارت اعتباری مانند، راحتی در خرید های اینترنتی و صرفه جویی در وقت و سایر موارد نیز برای کودکان صحبت کنید.
گروه سنی 14 تا 18 سال
13- بررسی هزینه روش های مختلف تحصیل
به کودکان توضیح دهید، افرادی که به دانشگاه برای ادامه تحصیل می روند، معمولا دو برابر درآمد بیشتر نسبت به افرادی که به دانشگاه نمی روند، کسب می کنند. با کودکان در مورد اینکه چه مقدار از شهریه دانشگاه آنها را برای هر سال شما پرداخت خواهید کرد، صحبت کنید. با استفاده از اطلاعات سایت دانشگاه ها، مبلغ دقیق شهریه و سایر هزینه ها را برای کودکتان مشخص کنید. به همراه کودک خود بررسی کنید که آیا می توان از کمک موسسات و سازمان های دولتی در پرداخت شهریه دانشگاه استفاده نمود یا خیر؟ همچنین وام های دانشجویی و نحوه پرداخت اقساط آن را بررسی کنید.
14- عدم استفاده از کارت های اعتباری بیش از توان مالی
با کمک بچه ها جداول مربوط به هزینه و درآمد ماهیانه خود را پر کنید و از آنها برای بودجه ریزی کمک بگیرید. به کودک بگوئید که در صورت داشتن یک برنامه پس انداز و مخارج و مدیریت پول، دیگر نیاز به استفاده نامناسب از کارت اعتباری نیست. این قانون را برای خانواده تصویب کنید که، تنها زمانی از کارت اعتباری باید استفاده شود، که به طور کامل توان پرداخت آن را داشته باشند، در غیر اینصورت جرایم سنگین و بهره های مالی سنگین در انتظار آنها خواهد بود.
15- شاید اولین حقوق پس از کسر مالیات، پایین تر از حد انتظار باشد.
برای کودکان توضیح دهید که بین آن حقوقی که شما دریافت می کنید، قبل از کسر مالیات و آن مبلغی که شما به خانه می برید، تفاوت زیادی است. در مورد مالیات بر حقوق و اینکه از محل درآمد باید به دولت مالیات پرداخت شود، با کودکان صحبت کنید و توضیح دهید که میزان مالیات به مقدار درآمدی که شما دریافت می کنید بستگی دارد. ذهن آنها را برای پرداخت کردن مالیات آماده نمائید. مالیات واقعیتی هر چند تلخ در مدیریت مالی پول خانواده ها می باشد.
16- برنامه ریزی برای پس انداز و سرمایه گذاری بیشتر
اگر کودک شما دارای شغلی است، بهتر است او را تشویق کنید تا به فکر سرمایه گذاری در بورس، اوراق بهادار و سایر موارد مشابه باشد. به او باید توضیح دهید که تنها با سرمایه گذاری های بزرگ می توانند، کیفیت و کمیت زندگی خود را در آینده تغییر دهند.
گروه سنی 18 سال به بالا
17زمانی می توان از کارت اعتباری استفاده کرد که ماهیانه شارژ شود.
باید برای بچه ها اهمیت اعتبار و اینکه هرگونه خطا و بدقولی در تاریخچه اعتباری آنها ثبت می شود را تا حد امکان توضیح دهید. عدم پرداخت اقساط و صورتحساب در موعد مقرر به اعتبار افراد صدمه زیادی می زند و حتی ممکن است در پیدا کردن یک شغل جدید نیز تاثیر منفی داشته باشد. از آنها بخواهید به طور مستمر و ماهیانه گزارش حساب خود را پرینت بگیرند و آن را کنترل کنند تا بتوانند کلیه پرداخت ها و دریافت ها و مانده حساب خود را به دقت آنالیز نمایند. داشتن یک حساب و اعتبار خوب، ممکن است شما را در موقعیت های اورژانسی بسیار کمک کند. بنابراین برای اینکه در این لحظات با کارت و اعتبار کم و خالی مواجه نشوید، بهتر است حسابتان را مدام کنترل کنید. سعی کنید اطلاعات خود را در مورد قانون مربوط به کارت های اعتباری به روز نگه دارید. اینها نکات اولیه در مدیریت کارت اعتباری توسط کودکان می باشد.
18- برای آینده نیاز به بیمه سلامتی دارید.
خرید بیمه به مانند سایر کالاها می ماند و باید بین آنها مقایسه صورت گیرد. اگر شما به عنوان والدین دارای اینگونه بیمه ها هستید، کودکان هم می توانند با کمک شما از همین بیمه ها استفاده کنند. حتی در بعضی از بیمه ها کودکان می توانند تا سن 26 سالگی نیز زیر پوشش والدین خود باشند. سعی کنید اطلاعات کودک خود را نسبت به انواع مختلف بیمه های سلامتی بیشتر کنید تا آنها بتوانند انتخاب بهینه تری نیز داشته باشند. سعی کنید در سایر بخش های زندگی مانند خرید ساختمان، ماشین و دیگر چیزها نیز کودکان را تشویق کنید از بیمه های مناسب استفاده نمایند.
19- برای حوادث اورژانسی پول پس انداز کنید.
فهرستی از مخارج خود شامل، اجاره، قبوض ماهیانه، خوراک و سایر موارد تهیه کنید، تا مشخص شود، تقریبا چه مقدار پول در ماه خرج می کنید. این به شما کمک خواهد کرد تا برآورد کنید برای 3 ماه آینده چقدر پول نیاز خواهید داشت تا به همان اندازه پس انداز کنید. آن مبلغ ذخیره و پس انداز خود را در یک حساب بانکی یا کارت اعتباری قرار دهید، تا در زمان اورژانسی به راحتی بتوانید از آن استفاده نمائید. اگر از لحاظ مالی مشکلی ندارید، بهتر است این مدت را به 6 یا حتی 9 ماه نیز اضافه کنید. همانطور که گفته شد، بهتر است که همیشه 10 درصد از درآمد خود را پس انداز کنید.
20- برآورد ریسک و هزینه مربوط به سرمایه گذاری ها
سرمایه گذاری در برخی از بازارهای سهام می تواند خیلی سریع برای افراد درآمد زایی کند. همیشه به کودکان خود توضیح دهید که سرمایه گذاری تنها در یک موضوع خاص، مثل این است که شما تمام تخم مرغ های خود را داخل یک سبد گذاشته اید و این از ریسک بالای برخوردار است. بهتر است ترکیبی از سرمایه گذاری ها انجام شود. توجه کنید که قبل از هرگونه سرمایه گذاری، هزینه ها و منافع کل سرمایه گذاری به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد و به کودکان آموزش دهید که در مورد هدف مالی و پولی بلند مدت خود خوب فکر کنند.
در صورتی که به موارد فوق در یک پروسه بلندمدت و همگام با رشد کودکان توجه کنید، می توانید آینده مالی موفقی را برای آنها به وجود آورید.
